Bart van Olphen is vischef, kookboekenauteur en oprichter van het duurzame vismerk Fish Tales. Zijn onbegrensde passie voor wilde vis brengt hem al bijna twee decennia naar de meest bijzondere visserijen van de wereld. Tijdens zijn vele reizen ervaarde hij hoe mooi en verantwoord vissers opereren, maar zag hij ook de andere – niet duurzame – kant van de immense viswereld.
Meest gegeten
Wist je dat tonijn in blik onder Nederlanders het meest gegeten visproduct is? We eten per jaar ruim 40 miljoen blikjes. Dan hebben we het nog niet eens over het grote volume tonijnsalades en andere producten waarin bliktonijn verwerkt is. Verreweg het merendeel van deze tonijn is echter niet duurzaam en afkomstig van gigantische visschepen die als hoofddoel hebben om dat blikje tonijn voor de allerlaagste prijs aan te bieden. Het logische gevolg is dat het welzijn van de natuur en mensen daarbij ondergeschikt raken.
Fish Tales Foundation
Enkele jaren geleden heeft Bart de Fish Tales Foundation opgericht. Deze stichting heeft als doel om visserijgemeenschappen in ontwikkelingslanden te verduurzamen zodat zij uiteindelijk de juiste certificeringen krijgen. Naast het keurmerk voor verantwoorde visserij (MSC) is ook een Fair Trade-certificering essentieel. Want alleen als vissers een veilige en solide werkplek hebben, kunnen we van ze verwachten dat ze blijven bijdragen aan een gezonde toekomst voor onze oceanen. De focus op tonijnvisserijen is niet toevallig gekozen. Door de urgente situatie in die industrie kan daar op dit moment het grootste verschil gemaakt worden.
Het is geweldig dat de eerste visserij waarbij de stichting nauw betrokken is geweest, nu het Fair Trade-certificaat heeft behaald. Dus niet alleen je reep chocolade, pak rijst of koffiepads zijn gegarandeerd eerlijk verhandeld, maar je zal het o zo belangrijke logo vanaf nu ook vinden op je blikje tonijn.
Aan boord en aan wal
In blik vind je in ons land voornamelijk skipjacktonijn en die zwemt met grote scholen in de tropische zeeën van onze aarde. In die landen waarvandaan gevist wordt, is de controle niet altijd optimaal en komt corruptie geregeld voor. Vooral in de oceanen rond Azie varen vissersboten die meer lijken op drijvende fabrieken. Ze kunnen maandenlang op zee blijven, waardoor het vrijwel onmogelijk wordt om te controleren wat er aan boord gebeurt. Werknemers kunnen door die onzichtbaarheid een zwakke positie hebben en zijn daardoor in bepaalde situaties bang om op te komen voor hun rechten.
Ook in de fabrieken – waar de vis schoongemaakt, bewerkt en verpakt wordt – zal beter toezicht moeten komen. Werknemers kunnen te maken krijgen met extreem lage lonen, dwangarbeid en gezondheidsproblemen door het zware werk en middelen die hierbij gebruikt worden.
Het goede voorbeeld
Het klinkt allemaal somber, maar er gloort hoop aan de horizon! Er zijn gelukkig ook tonijnvisserijen die wél het goede voorbeeld geven. Waar elke vis één voor één met een hengel wordt gevangen, uit gezonde visbestanden en vanaf schepen die maximaal een dag op zee blijven. Waar schepen een vaste thuishaven hebben en eigendom zijn van lokale bewoners. Want dat zorgt niet alleen voor een uiterst duurzame manier van vissen, maar het biedt ook een veilige en duurzame oplossing voor lokale werkgelegenheid.
In Bitung, Indonesië bijvoorbeeld. Schepen met een vaste thuishaven zijn beter te controleren en ze zijn eigendom van personen en bedrijven die een prominente rol in de gemeenschap spelen. Bart en zijn team zijn ontzettend trots op deze tonijnvisserij, want ze hebben – mede door steun van de Fish Tales Foundation – het Fair Trade-certificaat behaald. Deze visserij geeft hét voorbeeld hoe we in de toekomst zullen moeten vissen.
Wanneer een visserij Fair Trade-gecertificeerd is, hebben de vissers een aantal garanties. Zo heeft elke werknemer een contract, verdienen ze een fatsoenlijk salaris en krijgen ze dat op tijd uitbetaald. Ze zijn verzekerd in geval van ziekte en hebben recht op vrije dagen en vakantie. Er geldt een maximum aantal mensen aan boord met voor iedereen een zwemvest, voldoende drinkwater en EHBO-materiaal. Ook in de fabriek gelden strenge eisen aan machines en kleding om het werk veilig uit te kunnen voeren. Werktijden zijn niet onbeperkt en vrouwen hebben recht op zwangerschapsverlof. Voor ons klinken deze voorzieningen misschien normaal, maar als we kijken naar de norm in Aziatische landen is dit uniek.
Samen maken we het verschil
Hoe weet je nou zeker dat je goede tonijn koopt? Drie dingen: let erop dat je blik Fair Trade-gecertificeerd is, een blauw MSC-label heeft en dat de tonijn met een hengel is gevangen. Dat is alles wat nodig is om met z’n allen positieve impact te maken. En hoe groter de vraag naar deze blikjes, hoe groter de steun om ook andere visserijen te verduurzamen. Bovendien ontvangen de vissers een premium voor elk verkocht Fair Trade-product. Tonijn smaakt toch lekkerder als je zeker weet dat de vissers met respect behandeld zijn en fatsoenlijke beloond worden – toch?!
